احداث سد صومعه علیا از تابستان سال 1382 آغاز گردید و همزمان با ادامه عملیات اجرایی سد ساخت کانال آب آور نیز در سال 1384 شروع شد.با اتمام عملیات خاکریزی بدنه سد و اجرای کانال آب آور امکان آبگیری سد از آب مازاد رودخانه در اواخر پاییز سال 1387 فراهم گردید که با اتخاذ تدابیر مقتضی از سوی کارفرمای محترم و مهندسین مشاور طرح طی هماهنگی با امور آب میانه و با همکاری تعاونی آببران روستای صومعه علیا  اقدامات  لازم
برای انحراف آب از رودخانه و انتقال آن از طریق کانال آب آور به مخزن سد به منظوربهره برداری هر چه سریعتر از پروژه صورت گرفت.در تاریخ 8/9/87 آب رودخانه صومعه چای به مخزن سد  جریان یافت. آبگیری سد با توجه به کاهش محسوس بارندگی و احتمال وقوع خشکسالی در سال آینده اهمیتی دوچندان مییابد که آب ذخیره شده می تواند برای رفع قسمتی از نیاز اهالی منطقه جهت تامین آب کشاورزی اراضی پایاب سد مورد استفاده قرار گیرد.آبگیری سد طبق برنامه ریزی جهت ذخیره حداکثر آب رودخانه بصورت مداوم تحت کنترل عوامل این نظارت انجام می شود.لازم بذکر است که هم اکنون تراز سطح آب 1689.16میباشدکه در حال حاضر حدود  300هزارمترمکعب آب در مخزن سد ذخیره شده است.

• تمهیدات مقابله با فرار آب از تکیه گاه چپ سد صومعه علیا

مطالعات ژئوتکنیکی انجام شده سد صومعه علیا لایه های با نفوذپذیری بالا در پی و تکیه گاه چپ دلالت دارد. در این مقاله پس از مروری کلی بر روشهای متداول آب بندی سدها تمهیدات مقابله با فرار آب از تکیه گاه چپ سد صومعه علیا با استفاده از نرم افزارSeepW مدلسازی و مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که استفاده توام از بلانکت رسی و دیوار آب بند تا عمق 15 متری دبی نشتی را به حداقل می رساند.

دستگاه حفاری مدرن در حال حفاری کانال برای ریختن بتن پلاستیکی و ایجاد پرده ابند به عمق 15 متر برای مقابله با نفوذ اب به زیر روستای صومعه علیا

اجرای بلانکت رسی برای مقابله با نفوذ اب سد به روستای صومعه علیا

 خطوط انتقال آب از محل آبگیری به اراضی

اراضی روستای صومعه علیا به سه قسمت تقسیم بندی شده است. هر قسمت از اراضی دارای شبکه انتقال خاص خود بوده و آبگیری از سد را  انجام می دهند.

1- اراضی ناحیه شرقی(ساحل چپ رودخانه صومعه چای) : این اراضی در شرق محدوده واقع شده  و ساحل چپ رودخانه را در بر می گیرند.  

 انتقال آب از محل حوضچه شیرآلات (خروجی آب از سد) به این اراضی توسط خط لوله LMP به طول حدود 1997 متر صورت می گیرد. این لوله آب را از محل حوضچه خروجی سد تحویل گرفته و بطور ثقلی و پس از عبور از رودخانه به ساحل چپ اراضی منتقل می نماید. در محل خروجی حوضچه ای احداث می شود و آب از لوله بداخل آن تخلیه می گردد بنابراین سرریز آب از حوضچه بداخل نهر صورت می گیرد. 

2- اراضی ناحیه میانی: این اراضی در ساحل راست رودخانه واقع شده اند و مجموعه اراضی هستند که انتقال آب از سد به آنها، 

بطور ثقلی صورت می گیرد. بعبارت دیگر جهت استفاده از انرژی موجود در آب ذخیره شده در پشت سد مخزنی ، دو خط لوله LMP- 1 وRMP- 3    طوری مسیر یابی شده اند تا بتوانند آب را  بطور ثقلی به اراضی منتقل نمایند. اراضی تحت پوشش این دو خط لوله عموما در حد فاصل رودخانه و جاده اصلی آسفالته واقع شده و قسمت کوچکی از اراضی پائین دست سد که ارتفاعی کمتر از ارتفاع محل خروجی آب از سد را دارند ( در سمت دیگر جاده ) را نیز تحت پوشش دارند.

خط لوله LMP-1 به طولحدود 5/2388 متر ، سطحی معادل حدود 6/106 هکتار را تحت پوشش داشته و آب را  از محل حوضچه شیرآلات پائین دست سد، تحویل گرفته و به این اراضی انتقال می دهد. 

خط لوله RMP-3 به طول حدود  4275 متر ، سطحی معادل حدود 4/254 هکتار را تحت پوشش داشته و آب را از محل حوضچه شیر آلات پائین دست سد تحویل گرفته و به اراضی انتقال می دهد. 

این لوله نیز از جنس پلی اتیلن بوده و قطر آن در طولهای مختلف طوری تعیین شده تا شیب خط انرژی در آن تقریبا موازی شیب در مسیر  لوله باشد. 

این لوله در مسیر خود در یک نقطه جاده اصلی آسفالته را قطع نموده و به سمت دیگر آن هدایت مینماید .

بطور خلاصه، خطوط لوله LMP-1 و RMP-3  جهت انتقال ثقلی آب به اراضی زراعی احداث می شوند . این لوله ها آب را از محل حوضچه شیرآلات در پائین دست سد تحویل گرفته و در مسیر خود به اراضی منتقل         می نمایند. نکته قابل توجه اینکه مسیر این خطوط طوری طرح شده تا لوله ها در مرز بین مالکیتهای اراضی احداث شوند. بعبارت دیگر مرز مالکیتهای اراضی (کاداستر) در تعیین مسیر خط لوله کاملا مد نظر قرار گرفته است تا در زمان اجرا نیاز به خرید زمین از کشاورزان توسط کارفرمای محترم به حداقل برسد.

در 16 نقطه ، آبگیری از لوله های فوق انجام شده که در هر نقطه حوضچه و ایستگاه پمپاژ فرعی احداث می شوند. سطح کل اراضی تحت پوشش این دو خط لوله معادل حدود 361  هکتار بوده و حداکثر دبی (در زمان بیشترین مصرف) در این دو خط لوله معادل حدود 310 لیتر در ثانیه می باشند.

3- ناحیه غربی:  ناحیه غربی (ساحل راست رودخانه) ، اراضی هستند که ارتفاع آنها بیشتر از ارتفاع محل حوضچه شیرآلات پایین دست سد و محل خروج آب از سد می باشند.

جهت انتقال آب به این اراضی می بایستی از ایستگاه پمپاژ استفاده نمود. لذا در محل پایین دست حوضچه شیرآلات ، ایستگاه پمپاژی احداث می شود که آب را از محل خروجی سد تحویل گرفته و به اراضی مرتفع منتقل می نماید.

از آنجائیکه سیستم آبیاری در اراضی ، سیستم تحت فشار است ، لذا ضمن بررسیهای انجام شده و نظر به  سهولت بهره برداری از سیستم آبیاری تحت  فشار ، ایستگاه پمپاژ طوری تنظیم می شود تا ضمن انتقال آب به اراضی مرتفع ، فشار مورد نیاز سیستم آبیاری را نیز تامین نماید.

لوله RMP وظیفه انتقال آب از محل ایستگاه پمپاژ به اراضی مرتفع را بعهده داشته و در مرتفع ترین نقطه غربی محدوده ، آب را به لوله های  RMP-2 و RMP-1  تحویل می نماید.

همانطور که مشهود است ، جنس این لوله ها نیز از پلی اتیلن انتخاب شده و در نقاط مختلف ، آبگیری نصب می گردد که به شبکه فرعی متصل می شود.

بند انحرافی سد صومعه علیا  

انحراف آب توسط بند انحرافی با سرریز اوجی پیش بینی شده است  . بدنه  بند انحرافی از نوع بتنی با قابلیت عبور سیلاب‌های با دوره بازگشت 100 ساله ( معادل 77 متر مکعب در ثانیه ) طراحی شده است  . طول سرریز 25 متر و ارتفاع آن از بستر معادل 5/2 متر و ضخامت تیغه آب در روی آن ( در حالت عبور دبی 100 ساله ) معادل 3/1 متر می‌باشد . طول دیوارهای هدایت کننده معادل 6 متر است . حوضچه آرامش بند از نوع SAF و طول آن معادل 5/3 متر انتخاب شده است . آبگیری از سد انحرافی توسط دو دریچه به ابعاد 80 ´ 80 سانتیمتر انجام می‌شود . جهت آبگیری از بند انحرافی ، سمت راست می‌باشد . حوضچه رسوبگیر نیز در ابتدای کانال آب آور سد طرح شده است . ابعاد حوضچه طوری طرح شده است که ذرات بزرگتر از 25/0 میلیمتر در آن ته نشین شوند و لذا طول آن 30 متر و عرض آن 5 متر انتخاب شده است . در کنار دریچه‌های آبگیری ، دریچه‌های تخلیه رسوب جهت جلوگیری از انباشت رسوب در ورودی محل آبگیر طرح شده است .

 سیستم انتقال آب به سد مخزنی صومعه علیا

درسیستم انتقال(از بند انحرافی تا مخزن )کانال ذوزنقه‌ای با بستر سنگی و ناو کانال با بتن مسلح ، کانال ذوزنقه‌ای با بستر بتنی بعنوان مناسبترین گزینه انتخاب و پیشنهاد شده است . مشخصات کانال به شرح زیر می‌باشد :

عرض کف ( b ) - 9/0 متر

شیب طولی کانال ( So ) - 002/0 متر در متر

شیب جانبی یا شیب شیروانی ( m ) -    5/1 : 1

ارتفاع جریان آب ( y ) - 8/0 متر

حداکثر جریان در کانال ( Q ) - 3 متر مکعب در ثانیه

سرعت آب در کانال ( V ) - 75/1 متر در ثانیه

ضریب زبری مانینگ ( n ) - 015/0

ارتفاع آزاد بتنی ( Fb ) - 25/0 متر

ارتفاع کل مقطع بتنی - 05/1 متر

ارتفاع آزاد خاکی - 3/0 متر

سوابق وعمده فعالیتهای انجام شده

• امکان سنجی طرح در مهر ماه سال 1373 توسط طرحهای کوچک انجام وادامه مطالعات طی قرارداد شماره 310/36447 مورخ 6/9/75 تحت نظر معاونت طرح وتوسعه به مشاور آشناب محول گردید
• تحویل ادامه مطالعات طرح به امور طرحهای عمرانی توسط معاونت طرح وتوسعه 24/11/80
• مبادله موافقت نامه از محل بند الف تبصره18 درتاریخ 3/11/81
• انجام مذاکراتاولیه با شرکت راهسازی و عمران ایران واعلامآمادگی شرکت جهت اجرای پروژه در مورخ 21/9/81
• تحویل زمین پروژهبا حضور نمایندگانمشاور گروه مشارکت مردمی به شرکت راهسازی وعمران ایران در مورخ 17/10/81
• اعلام عدم همکاری و انصرافشرکت راهسازی و عمران ایران اواخر اسفند ماه 81
• تهیه اسنادوبرگزاری مناقصه و تعیین شرکت آب و خاک کشور بعنوانبرنده مناقصه درمورخ 23/2/82
• تحویل رفرانس هاو زمین طرح به شرکت خدمات مهندسیآب و خاکدر مورخ 30/4/82
• تملکاراضی و محور و مخزن و منابع قرضهکه تا تاریخ 7/5/82 اراضی منابع قرضه و محور سدحل شده است .
• انعقادقراردادو ابلاغ آن به شرکت آب و خاکدرمورخ 6/5/82
• تجهیز کارگاه وشروع عملیات اجرایی از اوایل شهریورماه 82با استقراربولدوزر، کانکس وسایر ماشین آلاتمورد نیاز

• مساحت شبکه : 600هکتار
• نوع آبیاری : سیستم تحت فشار    

              1-بارانی برای450هکتار 2- قطره ای برای 150هکتار

• دبی انتقال : 740 لیتر در ثانیه
• سیستم انتقال : تحت فشار
• نوع لوله : پلی اتیلن ،آزبست
• 
  
• 
  
• برای دیدن متن کامل به ادامه مطلب مراجعه کنید