ريشه يابي واژه سوما (صومعه علیا)در متون باستاني :

ریشه کلمه سوما از کهن ترین متون قابل ردیابی است اولین بار در اسناد سومری به شکل سوموکان به عنوان خدای کشتزارها و گله ها آمده است. همچنین قرابت نزدیکی بین واژه سوما و سومر وجود دارد با عنايت به اينكه زبان سومری نيز از نوع التصافی  همچون زبان ترکی است. اين شباهت فقط محدود به اين اسم نيست و ما اسامي مشترك زيادي را بين اين دو ناحيه سوما و سومر ذكر خواهيم كرد.

 بخش اول هردو اسم یعنی سو بمعنی آب می باشد . کلمه سومر را ترکیبی از دو بخش سو+مر که سو به معنی آب و مر به معنی بین(بين النهرين)  مي باشد.

همچنين شوکامون یا شومو (سومو)خدای آتش زیرزمینی و حامی سلاله شاهی کاسی می باشد منطقه باروي مي تواند براي محققاني كه سالها در پي يافتن نحوه ارتباط خدايان قوم كاسي با آريياييها هستند جايگاه ايدآلي باشد.

واژه سوما به معني عصاره ، افشره ، زبده ، جوهر و شربت مقدس يا شراب گياه سوم است و هم چنين اين واژه در ادبيات مقدس ودايي به گياه زندگي ، آب حيات، ماه و خداي ماه نيز اطلاق شده است.سوم همان افشره سكرآور است كه هندوان در قرباني هاي ودايي مي نوشيدند ؛ در اين قرباني ، قوچ و بز نر ذبح مي كردند.

منبع :کتاب بروانان دروازه ملل نوشته مهندس خلیل حاتمی

برای دیدن متن کامل به ادامه مطلب مراجعه کنید

روستای سوما که نام فارسی آن صومعه علیا می‌باشد از توابع شهرستان میانه استان آذربایجان شرقی در فاصله ۴۲ کیلومتری میانه به سمت تبریز قرار دارد. به دلیل واقع شدن در یک منطقه حاصلخیز با گذشت هزاران سال هرگز خالی از سکنه نبوده و از بخت خوش ماست که مردم این روستای کهن از گزند حوادث ویرانگر روزگار جان سالم به در برده تا رازها و معماهای ناگشوده تاریخ کشورمان را با مراجعه به حافظه تاریخی ثبت شده در اسامی امکنه و خاطرات ایشان بگشاییم. روستای صومعه علیا با جمعیتی حدود ۴۰۰۰ نفر و ۱۰۰۰ خانوار به فاصله چند کیلومتری جنوب دامنه‌های کوه بزگوش در میان یک دره حاصلخیز قرار گرفته‌است. مردم این ناحیه به کار کشاورزی دامداری و عمدتاً باغداری مشغولند. به دلیل بارش مناسب و زمین حاصلخیز کشت دیم گندم و جو از اعتبار خاصی در این منطقه برخوردار است. این روستا دارای یک ویژگی منحصر بفرد است و آن سیستم فاضلاب خانگی است که از دوران باستان تاکنون برقرار مانده و می‌توان قدمت هزاران ساله آن را از بازمانده‌های صنعتی و فنی مناطق باستانی این ناحیه ردیابی نمود.محل روستا پس از قحطی بزرگ(۱۲۹۴-۱۲۹۶)به مکان فعلی انتقال یافت. پیش از قحطی بزرگ روستای صوما در چند کیلومتری جنوب محل فعلی و در دامنه تپه باستانی بروانان بوده‌است که پس از وقوع قحطی به دلیل ضعف بازماندگان از تدفین اجساد متروکه شده و ساکنان روستای جدید را در محل فعلی بنا میکنند. تپه باستانی بروانان قدمتی چند هزار ساله دارد و از اثار باقی‌مانده می‌توان استنتاج نمود که اتشکده ای بر روی این تپه که شباهت ساختاری و هندسی زیادی با زیگورات دارد،وجود داشته‌است. در قسمتی از این بنا که در اثر گذر سالها و عوامل طبیعی ریزش کرده مصنوعی بودن این تپه کاملا مشخص است که از چیدن سنگ و ریختن خاک تشکیل شده‌است . محل این تپه امکان دیده شدن اتشی را که در ان روزگار بر فراز ان مشتعل بوده را از منطقه بزرگی مابین میانه تا هشترود و بطور کلی در دامنه جنوبی بزقوش تا کاپلان داغ و دامنه‌های سهند(ساواند) به ان میداده است. نکته جالب دیگری که در مورد بروانا می‌توان ذکر کرد وجود شبکه زهکشی است که در قاعده تپه وجود دارد که در نوع خود بی نظیر است.